گیت لب (Gitlab) یکی از پیشتازترین شرکت‌های نرم‌افزاری خصوصی آمریکا است که در سال 2022 بهره‌وری بسیار بالایی داشت. این شرکت با ارائه یک سرور مرکزی، مدیریت ریپازیتوری‌های گیت را انجام می‌دهد و به ساده‌تر شدن وظایف مدیریتی برای بسیاری از شرکت‌ها در سراسر جهان کمک می‌کند.
بنابر اطلاعاتی که در صفحه ویکی‌پدیای این شرکت وجود دارد، گیتلب بیش از 100،000 کاربر دارد و توسط سازمان‌های بزرگ و شناخته شده مانند IBM، سونی، گلدمن ساکس و NASA استفاده می‌شود
گیت لب چیست؟
گیت لب یک ابزار وب مبتنی بر چرخه DevOps است که مجموعه جامعی از قابلیت‌ها برای مدیریت و کنترل نسخه (version controlling) ریپازیتوری‌های سورس کد فراهم می‌کند. این ابزار یک پلتفرم قوی برای همکاری و استقرار پیوسته/توسعه پیوسته (CI/CD) دارد که به تیم‌ها کمک می‌کند فرایندهای توسعه نرم‌افزار خود را ساده‌سازی کنند.
تاریخچه گیت لب
توسعه‌دهندگان اوکراینی، Dimitriy Zaporozhets و Valery Sizov گیت لب را در سال 2011 به صورت یک برنامه آزاد و متن‌باز عرضه کردند و در سال 2014 شرکت گیت لب را تاسیس کردند.
شرکت گیت لب، شرکت‌هایی جدیدی مانند Gitorious در سال 2015، Gitter در سال 2017 و Gemnasium در سال 2018 تاسیس کرد و شدیداً گسترش یافت و کاربران جدیدی را به خدمات میزبانی شده گیت لب اضافه کرد. هم‌زمان با این تغییرات، قابلیتهای جدیدی نیز به گیتلب اضافه شد.
گیت لب توانسته است از مرحله‌های تأمین منابع متعددی عبور کند و در حال حاضر، در حال گسترش به بازار چین است. در سال 2019، ارزش شرکت گیتلب، 2.7 میلیارد دلار بود.
آخرین نسخه پایدار متن باز GitLab CE در تاریخ 1 آوریل 2021 (13.10.2) منتشر شده است.
تفاوت نسخه Community Edition و نسخه تجاری Enterprise Edition گیت لب
گیت لب در ابتدا یک نرم‌افزار کاملاً رایگان و اوپن سورس بود که تحت لایسنس MIT توزیع می‌شد. در تاریخ ژوئیه 2013 به دو نسخه مجزا شامل GitLab CE (نسخه مجتمع) و GitLab EE (نسخه تجاری) تقسیم شد. گیت لب EE تحت یک لایسنس محدود قرار گرفت، اما کد منبع همچنان به‌صورت عمومی قابل مشاهده بود، در حالی که مدل GitLab CE بدون تغییر باقی ماند.
در سال 2017، گیت لب اعلام کرد که کد آن به‌صورت کامل با لایسنس MIT منتشر خواهد شد.
سیستم کنترل نسخه (Version control system) چیست؟
سیستم‌های کنترل نسخه (VCS) نقش مهمی در توسعه نرم‌افزارهای مدرن ایفا می‌کنند و گیت لب بر اساس سیستم کنترل نسخه گیت ساخته شده است.
سیستم Version control، سیستمی است که تغییرات فایل‌ها، در طول زمان را پیگیری و مدیریت می‌کند. بنابراین Version control، به چندین توسعه‌دهنده اجازه می‌دهد تا به‌صورت هم‌زمان روی یک پروژه کار کنند، تغییرات را پیگیری کنند و اگر نیاز شد به‌آسانی به نسخه‌های قبلی برگردند. این سیستم کمک می‌کند رویکردی نظام‌مند در مدیریت کد به کار گرفته شود تا خطر تداخل یا از دست رفتن داده‌ها، به حداقل برسد.
گیت، سیستم کنترل نسخه مورد استفاده توسط گیت لب، یک سیستم Version control توزیع‌شده است که به سرعت، کارایی و انعطاف‌پذیری مشهور است. برخلاف سیستم‌های VCS متمرکز که یک مخزن واحد، همه نسخه‌های یک پروژه را ذخیره می‌کند، گیت یک نسخه کامل از کل مخزن را در هر دستگاه توسعه‌دهنده ایجاد می‌کند. این ویژگی توزیع‌شده گیت، امکان کار آفلاین را فراهم کرده و تجربه همکاری پیوسته را حتی در تیم‌های دورکاری در اختیارتان می‌گذارد.
گیت لب براساس گیت ساخته شده تا یک رابط کاربری مبتنی بر وب با قابلیتهای همکاری اضافه‌تر را فراهم کند. درواقع یک پلتفرم متمرکز برای میزبانی مخازن گیت است و توسعه‌دهندگان می‌توانند مخازن گیت خود را در آن ذخیره و مدیریت کنند. در نهایت، گیت لب مشارکت، اشتراک کد و پیگیری تغییرات در یک محیط تیمی را آسان می‌کند.
با گیت لب، می‌توانید مخازن جدید بسازید، مخازن موجود را کلون (clone) کنید و با شاخه‌ها (branches) و کامیت‌ها (commits) کار کنید. شاخه‌ها یا branches برای توسعه هم‌زمان پروژه برای تیم‌ها هستند و کامیت‌ها تغییرات اعمال شده را ذخیره و مشخص می‌کنند. همچنین با گیت لب می‌توانید مدیریت و مشاهده تاریخچه تغییرات، مشارکت در گزارش مشکلات و پیشنهادات بهبود و اجرای فرایندهای CI/CD را ساده کنید. در کل، گیتلب یک ابزار کامل و گسترده است که توسعه‌دهندگان و تیم‌ها را در مدیریت نسخه‌ها، همکاری، انتشار و استقرار نرم‌افزارها یاری می‌کند.
تفاوت‌های کلیدی گیت و گیت لب
گرچه گیت و گیتلب با یکدیگر مرتبط هستند، اما مهم است تفاوت‌های آنها را درک کنیم. در این بخش، به تفاوت‌های کلیدی بین گیت و گیتلب پرداخته و نقش و قابلیتهای هرکدام را مشخص خواهیم کرد.
گیت
گیت (Git) یک سیستم کنترل نسخه توزیع شده (VCS) است که بر روی مدیریت تاریخچه و تغییرات یک مخزن کد تمرکز دارد. طراحی گیت بر این اساس است که تغییرات فایل‌ها را پیگیری کرده، همکاری بین توسعه‌دهندگان را تسهیل کند و مجموعه‌ای قدرتمند از ابزارها برای مدیریت کد ارائه دهد. گیت به‌صورت محلی بر روی دستگاه‌های توسعه‌دهندگان، امکان کار آفلاین را فراهم می‌کند تا کارآمد و چندمنظوره باشد.بعضی از ویژگی‌های کلیدی گیت عبارتند از:
معماری توزیع شده
هر توسعه‌دهنده دارای یک نسخه کامل از مخزن است که نتیجه آن کارهای مستقل و همکاری پیوسته است.
شاخه‌بندی و ادغام
گیت به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد برنچ‌هایی را برای کار روی ویژگی‌ها یا رفع باگ‌ها ایجاد کنند. برنچ‌ها به‌راحتی قابل ادغام هستند تا تغییرات را ترکیب کرده و ویژگی‌های جدید را به مخزن کد اصلی ادغام کنند.
تاریخچه نسخه
گیت تاریخچه دقیقی از تمام تغییرات اعمال شده به مخزن کد را حفظ می‌کند. این قابلیت برای توسعه‌دهندگانی که به دنبال پیگیری تغییرات، بازگشت به نسخه‌های قبلی و تجزیه و تحلیل تکامل پروژه هستند، کارآمد است.
گیت لب
از سوی دیگر، گیت لب یک پلتفرم مبتنی بر وب است که مجموعه‌ای جامع از ویژگی‌ها را حول گیت ارائه می‌دهد. این پلتفرم با ارائه یک بستر متمرکز برای میزبانی مخزن و ابزارهای اضافی دیگر، توانایی مدیریت گیت را بهبود می‌بخشد. تفاوت گیت و گیت لب عبارتند از:
رابط کاربری مبتنی بر وب
گیت لب یک رابط کاربری وب کاربرپسند را فراهم می‌کند که به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد در مخازن بگردند، تغییرات کد را مشاهده کنند و با استفاده از یک رابط گرافیکی محیطی بصری، پروژه‌ها را مدیریت کنند.
ویژگی‌های مدیریت پروژه
گیت لب دارای ابزارهای قدرتمند مدیریت پروژه مانند ردیابی (tracking)، مدیریت وظایف (task management) و بوردهای پروژه (project boards) است. این ویژگی‌ها پیشرفت پروژه را سازماندهی کرده، وظایف را تنظیم و به‌صورت موثری کیفیت همکاری تیمی را بالا می‌برند.
یکپارچگی و انتشار مداوم (CI/CD)
گیت لب پایپ‌لاین‌های CI/CD را به‌طور مستقیم با پلتفرم ادغام می‌کند، که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد فرایند ساخت، تست و انتشار برنامه‌هایشان را به‌صورت خودکار جلو ببرند. مزیت این ویژگی به نفع سرعت‌بخشی در فرایند و انتشار یکنواخت و کارآمد جریان کاری تمام خواهد شد.
همکاری و بررسی کد
گیت لب با ویژگی‌هایی مانند درخواست‌های ادغام (merge requests)، کامنت‌های درون خطی و گردش کاری (workflows) بررسی کد، همکاری را بین اعضای تیم تسهیل می‌کند.
کنترل دسترسی و مجوزها
گیت لب کنترل دسترسی دقیقی دارد که به مدیران اجازه می‌دهد دسترسی کاربران را مدیریت کرده و تعیین کنند که کد را چه افرادی مشاهده، ویرایش یا ادغام کنند. این امر امنیت و کنترل بر روی مخزن کد را تضمین می‌کند.
توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است که گیت سیستم کنترل نسخه اصلی است، در حالی که گیت لب پلتفرمی بر پایه گیت است و ویژگی‌های مدیریت پروژه، همکاری و CI/CD را اضافه می‌کند. گیت می‌تواند به‌صورت مستقل در دستگاه محلی استفاده شود، در حالی که برای استفاده از گیت لب نیاز به نصب سرور یا استفاده از پلتفرم میزبانی شده توسط گیت لب دارید.
مزایای استفاده از گیت لب
گیت لب مزایای چشمگیری دارد که می‌تواند جریان کار توسعه را به‌طور قابل توجهی بهبود دهد. در این بخش، به برخی از مزایای کلیدی استفاده از گیتلب در پروژه‌های توسعه‌ی نرم‌افزاری می‌پردازیم.
همکاری سریع‌تر
گیت لب یک پلتفرم متمرکز بر همکاری است که به اعضای تیم اجازه می‌دهد به طور هماهنگ با هم کار کنند. گیت لب با امکاناتی مانند درخواست‌های ادغام، کامنت درون خطی و مرور کد، همکاری موثر را تسهیل کرده و کیفیت کد را بهبود می‌بخشد.
مدیریت پروژه یکپارچه
گیت لب شامل امکانات مدیریت پروژه مانند پیگیری مسائل، task boards و milestones است. این ابزارها به سازماندهی، پیشرفت کار و اولویت‌بندی وظایف منتهی خواهد شد. با گیت لب، هماهنگی و مدیریت پروژه‌های توسعه در یک پلتفرم یکپارچه آسان است و نیازی به استفاده از ابزارهای جداگانه مدیریت پروژه ندارد.
اتوماسیون با CI/CD
خطوط CI/CD داخلی گیت لب فرآیند ساخت، تست و استقرار برنامه‌های شما را خودکار می‌کند. می‌توانید اطمینان حاصل کنید که تغییرات کد به‌طور جامع تست می‌شوند و به‌سرعت در محیط‌های تولیدی استقرار می‌یابند. اتوماسیون CI/CD باعث صرفه‌جویی در زمان و انرژی، کاهش خطاهای انسانی و کمک به حفظ فرآیند قابل اعتماد و کارآمد نرم‌افزار می‌شود.
بهبود کیفیت کد
امکانات بررسی کد گیت لب مانند درخواست‌های ادغام و کامنت درون خطی، باعث تسهیل مرور کامل کد می‌شود. درنتیجه اعضای تیم قبل از ادغام کد در مخزن اصلی، می‌توانند از صحت و کیفیت آن اطمینان حاصل کنند.
افزایش شفافیت
گیتلب تاریخچه جامعی از هرگونه تغییرات را فراهم می‌کند که درک تکامل پروژه را آسان می‌کند. شما می‌توانید تاریخچه commitها را مشاهده کنید، نسخه‌ها را مقایسه کنید و تأثیر تغییرات را تحلیل کنید. این قابلیت به افزایش شفافیت در تیم توسعه کمک می‌کند و باعث ارتباط و درک بهتری از پیشرفت پروژه می‌شود.
گزینه‌های انعطاف‌پذیر دیپلوی
گیت لب گزینه‌های انعطاف‌پذیری برای دیپلوی را براساس نیازهای شما فراهم می‌کند. شما می‌توانید گیت لب را در محیط کاربری خود نصب کنید یا از پلتفرم ابری گیتلب کمک بگیرید.
ویژگی ها و قابلیتهای گیت لب
گیت لب مجموعه‌ای گسترده از ویژگی‌ها و قابلیت‌ها برای بهبود همکاری است، به‌طوری که جریان‌های توسعه کار را تسریع و چرخه تولید و توسعه نرم‌افزار را پشتیبانی می‌کند. در این بخش، به بررسی برخی از ویژگی های گیت لب و نحوه بهره‌برداری از آنها در پروژه‌های توسعه می‌پردازیم.
مدیریت مخزن
گیت لب یک پلتفرم متمرکز برای میزبانی مخازن گیت فراهم می‌کند. شما می‌توانید مخازن جدید ایجاد، مخازن موجود را کلون و شاخه‌ها و تغییرات را مدیریت کنید. گیت لب یک رابط کاربری مبتنی بر برای حرکت و جستجو در مخازن است.
ردیابی
گیت لب شامل یک سیستم ردیابی داخلی است که اشکالات و درخواست‌ها ردیابی کرده و به ایجاد وظایف و مدیریت و پیگیری آنها کمک می‌کند. شما می‌توانید مسئولیت تسک‌ها را به اعضای تیم اختصاص دهید، اولویت‌ها را تعیین کنید و پیشرفت آنها را زیر نظر بگیرید. این ویژگی به بهبود مدیریت پروژه کمک خواهد کرد.
درخواست‌های ادغام و بررسی کد
توسعه‌دهندگان می‌توانند درخواست‌های ادغام را ارسال کنند تا تغییرات پیشنهادی خود را ارائه دهند؛ این درخواست‌ها توسط اعضای ارشد تیم مورد بررسی قرار می‌گیرند. فرایند بررسی کد شامل ویژگی‌هایی مانند کامنت‌های درون خطی، بحث‌ها و مقایسه نسخه‌ها است. این ویژگی کمک بزرگی برای همکاری، اطمینان از کیفیت کد و به اشتراک‌گذاری دانش بین اعضای تیم است.
یکپارچه‌سازی و انتشار مداوم (CI/CD)
گیت لب جریان‌های CI/CD را با پلتفرم خود یکپارچه می‌کند تا فرایند ساخت، تست و انتشار برنامه‌هایتان را به‌صورت خودکار انجام دهید. شما می‌توانید جریان کاری سفارشی (custom workflows) تعریف کنید، محیط‌های تست را مشخص کنید و محرک‌های خودکار را برای اجرای تست‌ها و استقرار کد تنظیم کنید. مزایای این قابلیت شامل کاهش تلاش‌های دستی برای توسعه، پایداری کد و امکان تحویل و تکرار سریع نرم‌افزار است.
مدیریت پروژه و همکاری
گیت لب ابزارهای مدیریت پروژه مانند task boards ، milestones و ویکی پروژه را ارائه می‌دهد. این ابزارها به تیم‌ها کمک می‌کنند تا کارهای خود را سازماندهی و پیگیری کنند، ضرب‌الاجل‌ها را تعیین کنند و به‌صورت موثر همکاری داشته باشند. گیت لب همچنین امکان دسترسی تیمی و گروهی را در اختیار مدیران می‌گذارد تا دسترسی به مخازن و ویژگی‌ها را کنترل کنند.
یکپارچگی و APIها
گیت لب ارتباط با ابزارها و سرویس‌های توسعه پرطرفدار را پشتیبانی می‌کند. شما می‌توانید گیت لب را با برنامه‌های چت، سیستم‌های اطلاع‌رسانی و غیره یکپارچه کنید تا workflows و ارتباطات خود را بهبود بخشید. به علاوه، گیت لب یک API جامع ارائه می‌دهد که به‌صورت درون برنامه‌‌ای با گیت لب تعامل کرده و از ترکیبات و اتوماسیون سفارشی استفاده می‌کند.
امنیت و کنترل دسترسی
گیت لب بر امنیت تمرکز کرده و ویژگی‌هایی مانند تأیید دو مرحله‌ای، ارتباط رمزنگاری شده و اسکن کد را ارائه می‌دهد. همچنین اجازه می‌دهد که مدیران دسترسی کاربران را مدیریت کنند و فقط افراد مجاز بتوانند به مخازن ویرایش یا ادغام کد دسترسی داشته باشند. تمرکز گیت لب بر امنیت، به حفاظت از مخزن کد و اطلاعات حساس پروژه‌های شما منتهی می‌شود.
این فقط چند نکته برجسته از مجموعه ویژگی‌های گسترده‌ای است که گیت لب ارائه می‌دهد. قابلیتهای جامع و امکانات ادغامی آن، این پلتفرم را به یک ابزار قدرتمند برای مدیریت پروژه‌های توسعه با قابلیت بهبود همکاری و تسریع فرایندهای توسعه نرم‌افزار تبدیل کرده است.
مزایای استفاده از گیت لب
گیت لب مزایای چشمگیری دارد که می‌تواند جریان کار توسعه را به‌طور قابل توجهی بهبود دهد. در این بخش، به برخی از مزایای کلیدی استفاده از گیتلب در پروژه‌های توسعه‌ی نرم‌افزاری می‌پردازیم.
همکاری سریع‌تر
گیت لب یک پلتفرم متمرکز بر همکاری است که به اعضای تیم اجازه می‌دهد به‌طور هماهنگ با هم کار کنند. گیت لب با امکاناتی مانند درخواست‌های ادغام، کامنت درون خطی و مرور کد، همکاری موثر را تسهیل کرده و کیفیت کد را بهبود می‌بخشد.
مدیریت پروژه یکپارچه
گیت لب شامل امکانات مدیریت پروژه مانند پیگیری مسائل، task boards و milestones است. این ابزارها به سازماندهی، پیشرفت کار و اولویت‌بندی وظایف منتهی خواهد شد. با گیت لب، هماهنگی و مدیریت پروژه‌های توسعه در یک پلتفرم یکپارچه آسان است و نیازی به استفاده از ابزارهای جداگانه مدیریت پروژه ندارد.
اتوماسیون با CI/CD
خطوط CI/CD داخلی گیت لب فرایند ساخت، تست و استقرار برنامه‌های شما را خودکار می‌کند. می‌توانید اطمینان حاصل کنید که تغییرات کد به‌طور جامع تست می‌شوند و به‌سرعت در محیط‌های پروداکشن استقرار می‌یابند. اتوماسیون CI/CD باعث صرفه‌جویی در زمان و انرژی، کاهش خطاهای انسانی و کمک به حفظ فرایند قابل اعتماد و کارآمد نرم‌افزار می‌شود.
بهبود کیفیت کد
امکانات بررسی کد گیت لب مانند درخواست‌های ادغام و کامنت درون خطی، باعث تسهیل مرور کامل کد می‌شود. درنتیجه اعضای تیم قبل از ادغام کد در مخزن اصلی، می‌توانند از صحت و کیفیت آن اطمینان حاصل کنند.
افزایش شفافیت
گیتلب تاریخچه جامعی از هرگونه تغییرات را فراهم می‌کند که درک تکامل پروژه را آسان می‌کند. شما می‌توانید تاریخچه commitها را مشاهده کنید، نسخه‌ها را مقایسه کنید و تأثیر تغییرات را تحلیل کنید. این قابلیت به افزایش شفافیت در تیم توسعه کمک می‌کند و باعث ارتباط و درک بهتری از پیشرفت پروژه می‌شود.
انعطاف‌پذیری بالا در فرایند دیپلوی
گیت لب گزینه‌های انعطاف‌پذیری برای دیپلوی را براساس نیازهای شما فراهم می‌کند. شما می‌توانید گیت لب را در محیط کاربری خود نصب کنید یا از پلتفرم ابری گیتلب کمک بگیرید.
نتیجه‌گیری
در این مقاله، بررسی کردیم که گیت لب به‌عنوان یک پلتفرم کارآمد و گسترده برای مدیریت و توسعه نرم‌افزارها، چه ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی ارائه می‌دهد. این نگاه دقیق به تفاوت‌های کلیدی بین گیت و گیت لب، به ما کمک می‌کند تا نقش و عملکرد هر یک را به‌طور واضح تعریف کنیم.
گیت به‌عنوان یک سیستم Version control توزیع‌شده، بر تاریخچه و تغییرات پروژه تمرکز دارد و ابزارهای قدرتمندی برای مدیریت کد فراهم می‌کند. بهره‌وری بالا، قابلیت کار آفلاین و امکان شاخه‌بندی و ادغام کد از جمله ویژگی‌های کلیدی گیت به حساب می‌آید.
گیت لب از سوی دیگر، یک پلتفرم مبتنی بر وب است که با ارائه امکاناتی جامع، بر پایه گیت ساخته شده و قابلیتهای مدیریت پروژه، همکاری، CI/CD و غیره را بهبود می‌بخشد. رابط کاربری مبتنی بر وب، امکانات مدیریت پروژه، ادغام CI/CD و کنترل دسترسی و دسترسی کنترل شده به مخازن، می‌توانند به تیم‌ها کمک کنند تا پروژه‌های خود را به‌طور کارآمد سازماندهی کنند و جلو ببرند.
