معماری مونولیتیک در مراحل اولیه توسعه نرم‌افزار، سرعت و سادگی را فراهم می‌کند. اما با رشد سیستم، مشکلاتی مانند کاهش مقیاس‌پذیری، دشواری در استقرار و محدودیت‌های فناوری پدیدار می‌شوند. مهاجرت به معماری میکروسرویس می‌تواند این چالش‌ها را حل کند، اما بدون استراتژی مشخص، این تغییر می‌تواند پرهزینه و پرریسک باشد.
در این مقاله، ۴ الگوی کلیدی برای مهاجرت تدریجی از مونولیتیک به میکروسرویس معرفی می‌شود که به مدیران و تصمیم‌گیران در تیم‌های فنی کمک می‌کند تا ریسک مهاجرت را کاهش دهند و عملکرد سیستم را بهینه کنند.
الگوی ۱: Strangler Fig – جداسازی تدریجی ماژول‌ها
📌 چالش:
یکی از مشکلات اصلی مهاجرت از مونولیتیک، وابستگی شدید ماژول‌ها به یکدیگر است. در بسیاری از سیستم‌های قدیمی، ماژول‌ها به‌صورت درهم‌تنیده طراحی شده‌اند و جدا کردن آن‌ها از سیستم اصلی می‌تواند پیچیده و زمان‌بر باشد. علاوه بر این، خاموشی سیستم (Downtime) هنگام مهاجرت می‌تواند کسب‌وکار را مختل کند، به‌ویژه اگر سیستم روزانه حجم زیادی از درخواست‌های کاربر را پردازش می‌کند. بسیاری از تیم‌های فنی به دلیل این چالش‌ها، از مهاجرت اجتناب می‌کنند یا پروژه را نیمه‌کاره رها می‌کنند.
📌 راه‌حل:
به‌جای بازنویسی کامل سیستم، ماژول‌ها را به‌مرور از مونولیتیک جدا کنید و به‌عنوان سرویس‌های مستقل توسعه دهید.
📌 چگونه؟
- یک API Gateway در جلوی سیستم قرار دهید که درخواست‌های کاربران را مدیریت کند.
- ماژول‌هایی که وابستگی کمی دارند (مانند احراز هویت یا سیستم پرداخت) را ابتدا جدا کرده و به‌عنوان میکروسرویس راه‌اندازی کنید.
- مسیر درخواست‌های جدید را از طریق Gateway به میکروسرویس‌های تازه ایجادشده هدایت کنید و به‌تدریج وابستگی مونولیتیک را کاهش دهید.
📌 مزایا:
✔ مهاجرت تدریجی و کنترل‌شده بدون ایجاد خاموشی در سیستم
✔ امکان تست و بهینه‌سازی هر ماژول قبل از حذف کامل مونولیتیک
✔ کاهش وابستگی تدریجی بین اجزای سیستم
📌 مثال:
در یک پلتفرم فروش آنلاین، اولین بخش مناسب برای جداسازی، ماژول پرداخت است، زیرا کمترین وابستگی را به سایر بخش‌ها دارد. این ماژول می‌تواند به‌عنوان میکروسرویس پیاده‌سازی شود و به‌مرور سایر قابلیت‌ها به‌صورت مستقل توسعه یابند.
الگوی ۲: Parallel Run – تست هم‌زمان سیستم جدید و قدیمی
📌 چالش:
یکی از بزرگ‌ترین ریسک‌های مهاجرت، عدم اطمینان از عملکرد سیستم جدید است. در برخی موارد، پس از پیاده‌سازی میکروسرویس‌ها، رفتار آن‌ها با سیستم قدیمی تطابق کامل ندارد و ممکن است کاربران دچار مشکل شوند. همچنین، مهاجرت یکباره می‌تواند باعث از دست رفتن داده‌ها یا پردازش نادرست اطلاعات شود که مشکلات جدی برای کسب‌وکار ایجاد می‌کند.
📌 راه‌حل:
به‌جای جایگزینی ناگهانی، سیستم جدید و قدیمی را به‌صورت هم‌زمان اجرا کنید و خروجی‌های آن‌ها را مقایسه کنید.
📌 چگونه؟
- درخواست‌های کاربران هم‌زمان به مونولیتیک و میکروسرویس جدید ارسال شود.
- خروجی‌های هر دو سیستم را مقایسه کرده و تفاوت‌ها را تحلیل کنید.
- هنگامی که مطمئن شدید میکروسرویس جدید به‌درستی کار می‌کند، ترافیک را به‌مرور از سیستم قدیمی به جدید منتقل کنید.
📌 مزایا:
✔ کاهش ریسک مهاجرت، زیرا میکروسرویس جدید قبل از جایگزینی تست می‌شود.
✔ امکان شناسایی مشکلات و ناسازگاری‌های احتمالی قبل از تأثیرگذاری بر کاربران.
📌 مثال:
یک فروشگاه اینترنتی قصد دارد ماژول سبد خرید خود را از سیستم مونولیتیک به میکروسرویس منتقل کند. برای این کار، هر بار که کاربر محصولی را به سبد خرید اضافه می‌کند، این درخواست به‌طور هم‌زمان به سیستم قدیمی و میکروسرویس جدید ارسال می‌شود. خروجی‌های هر دو سیستم بررسی می‌شود تا اطمینان حاصل شود که داده‌های ذخیره‌شده و نمایش سبد خرید برای کاربر یکسان است. اگر تفاوتی مشاهده نشود، به‌مرور ترافیک کاربران به میکروسرویس جدید منتقل می‌شود و در نهایت، سیستم قدیمی کنار گذاشته خواهد شد.
الگوی ۳: Decorating Collaborator – افزودن قابلیت‌های جدید در کنار مونولیتیک
📌 چالش:
یکی از مشکلات رایج در مهاجرت از مونولیتیک به میکروسرویس، افزودن قابلیت‌های جدید به یک سیستم قدیمی بدون تغییر در کد اصلی است. بسیاری از سیستم‌های مونولیتیک به‌قدری پیچیده‌اند که تغییر در آن‌ها، حتی برای اضافه کردن یک ویژگی کوچک، می‌تواند زمان‌بر، پرهزینه و پرریسک باشد. در چنین شرایطی، تیم‌های فنی ممکن است تصمیم بگیرند که بدون تغییر در هسته اصلی سیستم، قابلیت‌های جدید را به‌صورت ماژول‌های مستقل پیاده‌سازی کنند. اما چالش اصلی این است که این قابلیت‌های جدید چگونه باید با سیستم فعلی ارتباط برقرار کنند؟
📌 راه‌حل:
به‌جای تغییر مستقیم در مونولیتیک، یک میکروسرویس جانبی پیاده‌سازی کنید که به‌عنوان یک لایه پردازشی اضافی بین سیستم اصلی و کاربران عمل کند. این میکروسرویس، خروجی‌های سیستم مونولیتیک را پیش از ارسال به کاربر پردازش و تکمیل می‌کند و داده‌های جدید را بدون تغییر در منطق اصلی سیستم، به پاسخ‌ها اضافه می‌کند.
📌 چگونه؟
برای پیاده‌سازی این الگو، ابتدا یک پروکسی در مسیر ارتباط کاربران با مونولیتیک قرار داده می‌شود. این پروکسی، درخواست‌های کاربران را رهگیری کرده و به سیستم مونولیتیک ارسال می‌کند. سپس، پاسخ‌های برگشتی از مونولیتیک توسط میکروسرویس جانبی (Decorating Collaborator) پردازش می‌شود و اطلاعات تکمیلی به آن‌ها اضافه می‌گردد. در نهایت، پاسخ جدید و غنی‌شده به کاربر نمایش داده می‌شود، بدون آنکه تغییری در سیستم مونولیتیک ایجاد شده باشد.
📌 مزایا:
✔ امکان افزودن قابلیت‌های جدید بدون تغییر در مونولیتیک
✔ کاهش ریسک تغییرات گسترده در سیستم اصلی
✔ افزایش انعطاف‌پذیری در توسعه ویژگی‌های جدید
✔ عدم نیاز به بازنویسی یا تغییر ماژول‌های قدیمی
📌 مثال:
یک پلتفرم فروش آنلاین را در نظر بگیرید که سیستم مونولیتیک آن وظیفه پردازش سفارشات را بر عهده دارد، اما قابلیت پیشنهاد خرید شخصی‌سازی‌شده برای کاربران را ندارد. در این شرایط، به‌جای تغییر در سیستم اصلی، یک میکروسرویس جانبی طراحی می‌شود که پس از پردازش سفارش، پیشنهادهای خرید مرتبط را به خروجی سیستم اضافه می‌کند. کاربر بدون اینکه متوجه تغییری در معماری سیستم شود، یک تجربه بهبودیافته دریافت می‌کند.
الگوی ۴: Change Data Capture – هماهنگ‌سازی داده‌ها در حین مهاجرت
📌 چالش:
در بسیاری از سیستم‌های مونولیتیک داده‌ها به‌شدت به یکدیگر وابسته‌اند و بخش‌های مختلف سیستم برای عملکرد صحیح، نیاز به دسترسی به یک پایگاه داده یکپارچه دارند. این موضوع باعث می‌شود که جدا کردن داده‌های هر ماژول و انتقال آن‌ها به میکروسرویس‌ها، یک چالش جدی باشد. از طرفی، تغییر در ساختار داده‌ای سیستم می‌تواند منجر به ناهماهنگی داده‌ها، از دست رفتن اطلاعات یا تداخل در پردازش‌ها شود. بنابراین، برای یک مهاجرت تدریجی، نیاز است که داده‌های سیستم قدیمی و جدید به‌صورت هم‌زمان و بدون ایجاد اختلال همگام شوند.
📌 راه‌حل:
در این روش، هر تغییری که در پایگاه داده سیستم مونولیتیک اتفاق می‌افتد، به‌صورت لحظه‌ای شناسایی شده و به میکروسرویس‌های جدید ارسال می‌شود. این کار معمولاً با استفاده از ابزارهایی مانند Debezium انجام می‌شود که امکان رهگیری و پردازش تغییرات دیتابیس (Change Data Capture – CDC) را فراهم می‌کنند. با این رویکرد، داده‌های جدید و قدیمی می‌توانند به‌صورت هم‌زمان پردازش شوند تا در نهایت، میکروسرویس‌ها به‌طور کامل جایگزین سیستم مونولیتیک شوند.
📌 چگونه؟
ابتدا، یک لایه مانیتورینگ داده روی پایگاه داده سیستم مونولیتیک ایجاد می‌شود. این لایه، تغییرات جدید (مانند ایجاد، ویرایش یا حذف رکوردها) را به‌صورت لحظه‌ای به سیستم‌های جدید ارسال می‌کند. سپس، میکروسرویس‌های جدید به‌تدریج جایگزین عملیات خواندن و نوشتن داده در مونولیتیک می‌شوند. پس از اطمینان از هماهنگی داده‌ها، سیستم قدیمی می‌تواند به‌طور کامل حذف شود.
📌 مزایا:
✔ یکپارچگی داده‌ها بین سیستم قدیمی و جدید حفظ می‌شود
✔ امکان مهاجرت تدریجی بدون تغییر مستقیم در پایگاه داده
✔ کاهش ریسک ناسازگاری داده‌ها در طول فرآیند مهاجرت
📌 مثال:
یک پلتفرم رزرو آنلاین را در نظر بگیرید که داده‌های مربوط به رزروها را در یک پایگاه داده مونولیتیک ذخیره می‌کند. اگر این سیستم بخواهد به معماری میکروسرویس مهاجرت کند، نیاز دارد که داده‌های جدید و قدیمی را به‌طور هم‌زمان در پایگاه داده جدید و قدیمی ذخیره کند. با استفاده از این روش، هر رزرو جدیدی که ثبت می‌شود، به‌طور خودکار به میکروسرویس جدید ارسال می‌شود تا داده‌های دو سیستم همگام بمانند. پس از مدتی، هنگامی که میکروسرویس جدید تمامی داده‌ها را در خود دارد، پایگاه داده مونولیتیک می‌تواند به‌طور کامل حذف شود.
چگونه الگوی مناسب را انتخاب کنیم؟
هر کسب‌وکار نیازها و محدودیت‌های خاص خود را دارد، بنابراین یک روش مهاجرت ممکن است برای همه مناسب نباشد. در بسیاری از موارد، ترکیب چند الگو می‌تواند راهکار بهتری باشد. بسته به پیچیدگی سیستم و میزان وابستگی داده‌ها، می‌توان از روش‌های مختلف در کنار هم استفاده کرد تا ریسک کاهش یابد و مهاجرت به‌صورت روان و بدون اختلال انجام شود.
🔹 اگر تیم شما نمی‌تواند سیستم را برای مدت طولانی متوقف کند و نیاز به مهاجرت مرحله‌به‌مرحله دارد، الگوی Strangler Fig بهترین گزینه است. این روش به شما اجازه می‌دهد بدون ایجاد اختلال در عملکرد سیستم، به‌مرور بخش‌های مختلف را جدا کنید.
🔹 اگر از عملکرد میکروسرویس جدید مطمئن نیستید و می‌خواهید قبل از جایگزینی کامل آن را تست کنید، الگوی Parallel Run به شما کمک می‌کند. این الگو برای تیم‌هایی که ریسک‌پذیری پایینی دارند و می‌خواهند همه چیز را قبل از تغییر نهایی بررسی کنند، گزینه‌ای ایده‌آل است.
🔹 اگر سیستم شما به‌قدری پیچیده است که امکان بازنویسی مستقیم یا حتی جداسازی تدریجی ندارد اما نیاز به افزودن قابلیت‌های جدید دارید، الگوی Decorating Collaborator را استفاده کنید. این الگو به شما امکان می‌دهد بدون تغییر در هسته اصلی سیستم، ویژگی‌های جدیدی اضافه کنید.
🔹 اگر داده‌های سیستم شما به‌شدت به یکدیگر وابسته است و نمی‌توانید همه ماژول‌ها را یکباره از مونولیتیک جدا کنید، الگوی Change Data Capture به شما کمک می‌کند. این روش برای شرکت‌هایی که مهاجرت داده‌ای آن‌ها اهمیت زیادی دارد، مناسب است.
جمع‌بندی: مهاجرت از مونولیتیک به میکروسرویس، فرصتی برای بهبود عملکرد و مقیاس‌پذیری
مهاجرت از مونولیتیک به میکروسرویس یک فرآیند پیچیده است که نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارد. بدون استراتژی مشخص، ممکن است این تغییر باعث مشکلات فنی و کسب‌وکاری شود. اما با انتخاب الگوی مناسب، می‌توان این تغییر را به یک فرصت برای افزایش کارایی، مقیاس‌پذیری و بهینه‌سازی مدیریت سیستم تبدیل کرد.
🚀 مهاجرت از مونولیتیک به میکروسرویس تصمیمی حساس است و انتخاب استراتژی درست نقش مهمی در موفقیت آن دارد. اگر به دنبال راهکارهای مناسب برای مهاجرت هستید، ما در همروش می‌توانیم شما را راهنمایی کنیم تا این مسیر را با کمترین ریسک و بهترین عملکرد طی کنید.
📞 برای دریافت راهنمایی در زمینه مهاجرت نرم‌افزار و طراحی معماری ابری، با ما در تماس باشید!
