امنیت دیتابیس یکی از مهم‌ترین مسائل در مدیریت داده‌ها است، به ویژه برای سازمان‌هایی که حجم زیادی از اطلاعات حساس را مدیریت می‌کنند. در این مطلب از وبلاگ همروش، به بررسی بهترین رویکردها برای حفظ امنیت دیتابیس می‌پردازیم. این نکات می‌توانند به مدیران دیتابیس کمک کنند تا از داده‌های خود بهتر محافظت کنند و خطرات احتمالی را کاهش دهند.
۱. جداسازی دیتابیس سرور و وب سرور
منظور از جدا کردن سرورهای دیتابیس و سرورهای وب در سیستم‌های کامپیوتری، تفکیک نقش‌ها و وظایف این دو نوع سرور است. سرورهای دیتابیس به طور اختصاصی برای ذخیره و مدیریت داده‌ها طراحی شده‌اند و از منابع خود برای انجام عملیات‌هایی مانند ذخیره، بازیابی، و مدیریت داده‌ها استفاده می‌کنند. از سوی دیگر، سرورهای وب برای پردازش درخواست‌های کاربران و ارائه صفحات وب طراحی شده‌اند. با جدا کردن این دو نوع سرور، هر یک می‌تواند به طور بهینه وظایف خاص خود را انجام دهد. این فرایند منجر به افزایش کارایی، بهبود امنیت، و مقیاس‌پذیری بهتر سیستم می‌شود. این تفکیک همچنین امکان تخصیص بهتر منابع و مدیریت بارهای کاری (Work Load) مختلف را فراهم می‌آورد، که در نهایت به بهبود تجربه کاربری و کاهش مشکلات عملکردی منجر می‌شود.
۲. رمزنگاری داده‌ها در حال استراحت و در حال انتقال
Database Encryption At Rest یا رمزنگاری داده‌ها در حال استراحت، به رمزنگاری داده‌هایی اشاره دارد که در حال استراحت بوده و بین سرور و کلاینت منتقل نمی‌شوند. این نوع رمزنگاری به منظور حفاظت از داده‌ها در برابر دسترسی‌های غیرمجاز به هنگام ذخیره‌سازی آن‌ها روی دیسک‌های سخت، SSDها یا دیگر ابزارهای ذخیره‌سازی انجام می‌شود. هدف اصلی این نوع رمزنگاری، اطمینان از این است که حتی در صورت دسترسی فیزیکی به ابزارهای ذخیره‌سازی، داده‌ها بدون کلید رمزگشایی قابل خواندن نباشند.
Database Encryption In Transit به رمزنگاری داده‌ها در هنگام انتقال بین کلاینت‌ها و سرورهای دیتابیس اشاره دارد. این نوع رمزنگاری به منظور جلوگیری از شنود، تغییر یا دسترسی غیرمجاز به داده‌ها در طول انتقال آن‌ها از طریق شبکه انجام می‌شود. این امر معمولاً با استفاده از پروتکل‌های امنی مانند TLS یا SSL محقق می‌شود، که ارتباطات شبکه‌ای را رمزنگاری می‌کنند و از محرمانگی و یکپارچگی داده‌ها در طول انتقال اطمینان حاصل می‌کنند.
۳. مدیریت دسترسی‌ها
مدیریت دسترسی‌ها در دیتابیس، به استفاده از روش‌های احراز هویت قوی و مطمئن برای تأیید هویت کاربران و موجودیت‌هایی گفته می‌شود که به دیتابیس دسترسی دارند. این روش‌ها شامل استفاده از گذرواژه‌های پیچیده و طولانی، احراز هویت چندعاملی (MFA) که ترکیبی از چندین عامل مانند گذرواژه، کد ارسال شده به تلفن همراه، یا اثر انگشت است. هدف از این احراز هویت قوی، کاهش خطر دسترسی‌های غیرمجاز و افزایش امنیت کلی دیتابیس است.
۴. کشف منظم اطلاعات حساس
با بزرگ شدن و گسترش روزانه اطلاعات در دیتابیس‌ها، یکی از کارهای مهم برای حفظ امنیت، پیاده‌سازی فرآیند مداوم و پیوسته شناسایی و پایش داده‌های حساس است که در دیتابیس ذخیره شده‌اند. این کار با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های خودکار انجام می‌شود تا به طور مستمر داده‌هایی که ممکن است شامل اطلاعات شخصی، مالی، پزشکی، یا هر نوع داده حساس دیگری باشند شناسایی و برچسب‌گذاری شوند. هدف از این فرآیند، اطمینان از رعایت مقررات حفاظت از داده‌ها، کاهش خطرات امنیتی و جلوگیری از دسترسی یا افشای غیرمجاز داده‌های حساس است.
۵. مانیتورینگ لحظه‌ای
رصد و مانیتورینگ مداوم و لحظه‌به‌لحظه فعالیت‌ها و تغییرات در دیتابیس از جمله رویکردهای مهم در پیاده‌سازی امنیت بالا است. این نوع نظارت با هدف شناسایی و پاسخ سریع به تهدیدات امنیتی، رفتارهای مشکوک، و تغییرات غیرمجاز در داده‌ها انجام می‌شود. استفاده از این روش باعث می‌شود که تیم‌های امنیتی بتوانند به سرعت به هرگونه نفوذ، دسترسی غیرمجاز، یا تغییرات ناهنجار در دیتابیس واکنش نشان دهند و اقدامات لازم برای محافظت از داده‌ها و سیستم‌ها را به موقع اجرا کنند.
برای انجام نظارت لحظه‌ای بر دیتابیس، روش‌ها و ابزارهای متعددی وجود دارد. به‌عنوان نمونه، سیستم‌های مدیریت دیتابیس مانند MySQL، اوراکل، و SQL Server امکاناتی برای مانیتورینگ ارائه می‌دهند. این سیستم‌ها اغلب شامل ویژگی‌های داخلی برای ثبت و رصد رویدادها و تغییرات هستند.
علاوه بر این، نرم‌افزارهای تخصصی مانیتورینگ مانند Splunk، پرومتئوس، و Datadog می‌توانند به جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل، و نمایش داده‌های مرتبط با فعالیت‌های دیتابیس کمک کنند. این نرم‌افزارها معمولاً از طریق پلاگین‌ها یا APIها به دیتابیس متصل شده و به‌صورت لحظه‌ای اطلاعات را دریافت و پردازش می‌کنند.
۶. پشتیبان‌گیری منظم
ایجاد نسخه‌های پشتیبان به‌صورت دوره‌ای و برنامه‌ریزی شده از داده‌های موجود در دیتابیس یکی دیگر از مراحل پیاده‌سازی امنیت در دیتابیس است. این کار برای اطمینان از حفاظت از داده‌ها در برابر حوادث غیرمترقبه مانند خرابی‌های سخت‌افزاری، حملات سایبری، یا اشتباهات انسانی انجام می‌شود.
برای انجام پشتیبان‌گیری منظم، ابتدا باید یک برنامه زمانی برای پشتیبان‌گیری تعیین شود که ممکن است روزانه، هفتگی، یا ماهانه باشد. سپس با استفاده از ابزارها و امکانات موجود در سیستم مدیریت دیتابیس، فرآیند پشتیبان‌گیری به‌صورت خودکار یا دستی انجام می‌شود. این ابزارها معمولاً امکان ایجاد پشتیبان‌های کامل، افزایشی (که فقط تغییرات جدید را ذخیره می‌کند)، یا تفاضلی (که تغییرات از آخرین پشتیبان کامل را ذخیره می‌کند) را فراهم می‌آورند.
پس از ایجاد نسخه‌های پشتیبان، معمولاً این نسخه‌ها در مکانی امن و جدا از سرور اصلی ذخیره می‌شوند: مانند سرورهای دیگر، فضای ابری، یا ابزارهای ذخیره‌سازی خارجی. همچنین، آزمایش دوره‌ای بازیابی از پشتیبان‌ها برای اطمینان از صحت و قابلیت استفاده از آن‌ها در مواقع ضروری بسیار مهم است. این فرآیند به حفظ امنیت و یکپارچگی داده‌ها کمک کرده و از دست رفتن اطلاعات مهم جلوگیری می‌کند.
۷. فایروال
استفاده از فایروال برای امنیت دیتابیس به دلیل محافظت از داده‌ها در برابر دسترسی‌های غیرمجاز و حملات سایبری بسیار حیاتی است. فایروال می‌تواند به عنوان یک سپر امنیتی عمل کند و ترافیک ورودی و خروجی به دیتابیس را کنترل و فیلتر کند. این ابزار می‌تواند جلوی نفوذهای ناخواسته، حملات DDoS، و سایر تهدیدات امنیتی را بگیرد.
برای استفاده از فایروال در امنیت دیتابیس، ابتدا باید سیاست‌های امنیتی مشخص شود. این سیاست‌ها شامل تعیین قوانین و قواعد برای کنترل دسترسی به دیتابیس، شناسایی آدرس‌های IP مجاز، و محدود کردن پروتکل‌ها و پورت‌های مورد استفاده است. سپس فایروال بر اساس این سیاست‌ها تنظیم و پیکربندی می‌شود.
در این فرآیند، فایروال‌ها می‌توانند به صورت سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری پیاده‌سازی شوند. فایروال‌های سخت‌افزاری معمولاً به صورت دستگاه‌های مستقل در شبکه قرار می‌گیرند، در حالی که فایروال‌های نرم‌افزاری ممکن است به عنوان بخشی از سیستم‌عامل سرور یا به عنوان یک نرم‌افزار جداگانه نصب شوند.
در نهایت، مانیتورینگ مداوم فعالیت‌های فایروال و بررسی لاگ‌های مربوط به ترافیک و هشدارها می‌تواند به شناسایی و پاسخ به تهدیدات احتمالی کمک کند. این کار باعث می‌شود که دیتابیس در برابر حملات و دسترسی‌های غیرمجاز محافظت شده و امنیت داده‌ها بهبود یابد.
در پایان
امنیت دیتابیس بسیار مهم است، زیرا دیتابیس معمولاً حاوی اطلاعات حساس و ارزشمندی است که برای عملکرد سازمان‌ها و کسب‌وکارها حیاتی است. عدم امنیت مناسب می‌تواند منجر به دسترسی غیرمجاز، سرقت داده‌ها، و اختلال در عملکرد سیستم‌ها شود، که همه این‌ها می‌توانند به آسیب‌های مالی و اعتباری جبران‌ناپذیری منجر شوند.
به همین دلیل، استفاده از تدابیر امنیتی مختلف مانند رمزنگاری، کنترل دسترسی، پشتیبان‌گیری منظم، و نظارت مداوم برای حفاظت از دیتابیس ضروری است. این اقدامات نه تنها به حفاظت از داده‌ها کمک می‌کنند، بلکه به حفظ اعتماد مشتریان و بقای سازمان نیز یاری می‌رسانند.
با پیاده‌سازی نکات گفته شده در این مطلب، می‌توانید سطح امنیت دیتابیس خود را به طور قابل توجهی افزایش دهید و از اطلاعات حساس سازمان خود در برابر تهدیدات محافظت کنید. این اقدامات نه تنها به حفظ امنیت داده‌ها کمک می‌کند، بلکه می‌تواند اعتماد کاربران و مشتریان را نیز افزایش دهد.
